Kỹ thuáºt trồng MÃt
Thứ sáu, 30/11/2007 07:00
MÃt là loại cây dá»… tÃnh được trồng nhiá»u nÆ¡i. Nếu trồng đại trà thì phải tuân thủ theo quy trình kỹ thuáºt thÃch hợp để chi phà đầu tÆ° thấp, Ä‘em lại hiệu quả kinh tế cao nhất. Hiện nay có nhiá»u giống mÃt tốt nhÆ°: MÃt nghệ cao sản, MÃt ruá»™t Ä‘á»...
I. CHUẨN BỊ:
Ở Việt Nam có thể trồng hầu hết các nÆ¡i, kể cả những vùng đất nghèo dinh dưỡng. Chá»n đất trồng ở nÆ¡i khô ráo thoát nÆ°á»›c tốt, không bị ngáºp úng kéo dà i, có đủ nÆ°á»›c tÆ°á»›i để cây sinh trưởng.
Vùng Äồng bằng, vùng trÅ©ng chỉ trồng mÃt ở những chân đất có đê bao vững và ng và phải vun mô cao 0,3m-0,8m tùy mức thủy cấp cao thấp.
Miá»n Äông Nam Bá»™, Tây Nguyên, vùng đồi núi miá»n Trung đổ ra các tỉnh phÃa Bắc Ä‘á»u có thể quy hoạch trồng cây MÃt nghệ cao sản kết hợp chăn nuôi, thủy sản và công nghệ chế biến.
1. THỜI VỤ TRỒNG:
Äầu mùa mÆ°a tháng 5 đến tháng 7 dÆ°Æ¡ng lịch. Nếu chủ Ä‘á»™ng nguồn nÆ°á»›c tÆ°á»›i có thể trồng sá»›m hÆ¡n, tháºm chà trồng quanh năm.
2. QUY HOẠCH:
- Äo đạt tổng thể, phân lô, xác định hÆ°á»›ng trồng, phân tÃch các chỉ số lý hóa của đất ...
- Xây dá»±ng cÆ¡ bản: văn phòng, nhà kho, nhà ở, hệ thống cấp thoát nÆ°á»›c, Ä‘Æ°á»ng Ä‘i ná»™i bá»™, chuồng trại và hồ ao ... Äây là công việc đòi há»i phải được tÃnh toán dá»± liệu trÆ°á»›c vì sẽ ảnh hưởng thuáºn lợi hay khó khăn trong suốt quá trình đầu tÆ°.
- Äịnh vị hốc (hay mô) trồng bằng phÆ°Æ¡ng pháp thủ công hoặc máy.
- Táºp kết nguyên váºt liệu và váºt tÆ°, cây giống đủ và thuáºn lợi cho việc sá»a soạn hốc (mô) và trồng sau đó.
3. MẬT ÄỘ TRá»’NG:
- Trồng dầy: Cây cách cây 5m, hà ng cách hà ng 6m. Má»™t ha trồng khoảng 300 cây (vì phải chừa Ä‘Æ°á»ng Ä‘i ná»™i bá»™).
- Trồng thưa: Cây cách cây 6m hà ng cách hà ng 7m. Một ha trồng khoảng 210 cây.
- Äất cằn cá»—i nên trồng dầy, đất tốt nên trồng thÆ°a. Hiện nay, ngÆ°á»i ta có xu hÆ°á»›ng trồng dầy để tăng sản lượng và rút ngắn thá»i gian hoà n vốn, sau đó áp dụng phÆ°Æ¡ng pháp tỉa cà nh hay đốn tỉa bá»›t.
4. TIÊU CHUẨN CÂY TRỒNG:
Cây giống phải được chuẩn bị trÆ°á»›c. Cây phải đảm bảo đúng giống và phải đủ tiêu chuẩn xuất vÆ°á»n. Tiêu chuẩn cây MÃt có Ä‘Æ°á»ng kÃnh gốc lá»›n hÆ¡n 0,8cm cao hÆ¡n 35cm (kể từ vết ghép. Bá»™ rá»… phát triển mạnh. Lá Ä‘ang giai Ä‘oạn già . Vết ghép tiếp hợp tốt.
TrÆ°á»›c khi Ä‘Æ°a Ä‘i trồng 2 tuần lá»… phải ngừng bón phân, giảm tÆ°á»›i nÆ°á»›c và xịt thuốc sâu rầy và phòng chống nấm bệnh tháºt kỹ lưỡng.
5. LÀM ÄẤT:
- Äất bằng phẳng phải xẻ mÆ°Æ¡ng rãnh sâu Ãt nhất 30 - 40cm (tùy nÆ°á»›c thủy cấp ở từng nÆ¡i) để chống úng và o mùa mÆ°a. Là m hốc sâu 40 x 40 x 40cm và đắp mô cao 40 - 70cm.
- Äất có Ä‘á»™ dốc khoảng 5%, không cần đắp mô, chỉ cần là m hốc có kÃch thÆ°á»›c 40 x 40 x 40cm.
- Äá»™ dốc cao hÆ¡n 7%, là m hốc có kÃch thÆ°á»›c 40 x 40cm và sâu 60cm.
- Má»—i hốc có thể trá»™n: 0,5kg vôi bá»™t, 0,3kg phân super lân, 10kg phân chuồng hoặc xÆ¡ dừa, vá» Ä‘áºu, trấu mục...
II. TRá»’NG:
* Äất bằng phẳng trồng trên mô cao 40 - 70cm .
* Äất có Ä‘á»™ dốc khoảng 5% trồng mặt bầu ngang bằng vá»›i mặt đất.
* Äất dốc hÆ¡n 7% trồng thấp hÆ¡n mặt đất 20-30cm.
Móc lỗ sâu và to hơn bầu cây đôi chút.
* Dùng dao, kéo cắt đáy bầu và cắt bá» Ä‘uôi chuá»™t (rá»… cá»c) bị xoắn lại.
* Äặt bầu và o lá»— đã móc sẵn và rút nhẹ túi Ä‘á»±ng bầu ra bá» và lấp đất lại.
* Nếu đất khô phải tÆ°á»›i cho cây ngay, dùng rÆ¡m, rạ, cá» rác... Ä‘áºy xung quanh bầu để giữ ẩm.
* Cây cao, ốm yếu dùng cá»c cắm cố định cho cây khá»i ngã đổ.
Quy hoạch hợp lý, trồng đúng kỹ thuáºt là yếu tố căn bản để việc đầu tÆ° trồng cây MÃt nghệ cao sản thà nh công.
III. KỸ THUẬT CHĂM SÓC.
Äể cây chóng ra hoa trái, năng suất cao, lâu bá»n và phẩm chất ngon, đáp ứng được nhu cầu thị trÆ°á»ng. Khâu chăm sóc có phần quan trá»ng đặc biệt vì không chỉ áp dụng kỹ thuáºt Ä‘Æ¡n thuần mà còn phải váºn dụng kinh nghiệm và sá»± nhạy bén trong việc dá»± báo thị trÆ°á»ng. Kỹ thuáºt chăm sóc MÃt chia ra là m hai thá»i kỳ. Thá»i kỳ xây dá»±ng cÆ¡ bản khoảng 3 năm, đó là khoảng thá»i gian cây được trồng xong đến lúc cho trái ổn định. Thá»i kỳ khai thác kinh tế từ năm thứ tÆ° trở vá» sau. Äây là lúc cần nhiá»u kinh nghiệm để xá» lý cho hoa trái và những dá»± báo vá» thị trÆ°á»ng vì liên quan đến năng suất, chất lượng và tiêu thụ sản phẩm tÆ°Æ¡i cÅ©ng nhÆ° đã qua chế biến.
MÃt nghệ
1. ÄẬY Gá»C GIá»® ẨM:
Khi trồng xong phải dùng các váºt liệu sẵn có, rẻ tiá»n, để Ä‘áºy phủ xung quanh gốc để che cá» dại, chống xói mòn và o mùa mÆ°a và giữ ẩm và o mùa khô.
2. TƯỚI TIÊU NƯỚC:
Tháng đầu sau khi trồng nếu khô hạn phải tÆ°á»›i thÆ°á»ng xuyên 2-3 ngà y/lần. Sau đó, có thể tÆ°á»›i 4-5 ngà y/lần. Từ năm thứ hai vá» sau tÆ°á»›i cho cây và o giai Ä‘oạn má»›i bón phân và những tháng quá khô hạn.
- MÃt rất sợ úng nên và o mùa mÆ°a lÅ©, phải kiểm tra kênh mÆ°Æ¡ng cống rãnh và có kế hoạch chống úng.
3. LÀM CỎ:
Äịnh kỳ là m cá» xung quanh gốc. Cà y xá»›i chăm sóc má»—i năm 3 lần. Năm đầu tiên cà y cách gốc 0,4m, năm thứ hai cách 0,6m. Ở vùng cao đầu và giữa mùa mÆ°a cà y ngang so vá»›i triá»n dốc, để hạn chế nÆ°á»›c mÆ°a cuốn trôi đất, cuối mÆ°a nên cà y xuôi theo triá»n dốc để trở đất. Từ năm thứ 3 chỉ là m cá» xung quanh gốc hay cà y chăm sóc theo hà ng khi cần thiết. Nên giữ lại cỠđể giúp tạo nên vùng tiểu khà háºu ổn định và che chắn được bá» mặt đất.
4. CẮT TỈA TẠO TÃN:
- Giúp cây tăng trưởng cân đối, các cà nh cấp I (cà nh ngang) phân bố Ä‘á»u nhau, loại bá» các cà nh sâu bệnh, cà nh già cá»—i, má»c không đúng hÆ°á»›ng, cà nh ăn hại. Việc tỉa cà nh nên tiến hà nh khi cây cao khoảng 1m trở lên, cây còn nhá» tỉa cà nh tạo tán 2-3 lần/năm. Cây lá»›n má»—i năm má»™t lần khi thu hoạch trái xong.
- Cách tỉa: Cắt bá» các cà nh gần sát mặt đất, cà nh má»c song song theo trục thân chÃnh, giữ lại các cà nh cấp 1 cách gốc khoảng 40cm trở lên chá»n các cà nh má»c theo các hÆ°á»›ng khác nhau, cà nh trên cách cà nh dÆ°á»›i khoảng 40-50cm, tạo thà nh tầng, má»—i tầng không quá 5 cà nh cấp 1. Tỉa bá» bá»›t các cà nh cấp 2, cấp 3... cho cây vừa đẹp vừa thoáng. Tỉa cà nh là má»™t trong những biện pháp nhằm tăng năng suất, phòng chống sâu bệnh hiệu quả và mang tÃnh thẩm mỹ.
5. BÓN PHÂN:
a. Phân hữu cÆ¡: Gồm các loại phân chuồng, phân xanh, phân rác, bả dừa hay trấu mục ủ hoai... dùng bón cho cây giúp tÆ¡i xốp đất, là môi trÆ°á»ng tốt cho vi sinh váºt có lợi hoạt Ä‘á»™ng phân hủy váºt chất hữu cÆ¡ tạo thà nh chất mùn cung cấp cho cây.
Liá»u lượng: Ãt nhiá»u tùy thuá»™c Ä‘á»™ tuổi của cây.
Cách bón : Phải đà o sâu xung quanh hay một phần tán cây để bón.
Chỉ tiêu Thá»i vụ bón Lượng phân Cách gốc Rãnh bón (sâu x rá»™ng)
Năm 1 Cuối mùa mưa 8kg 30cm 20cm x 20cm
Năm 2 Äầu mùa mÆ°a 15kg 80cm 25cm x 20cm
Năm 3 Äầu mùa mÆ°a 25kg Rìa tán cây 30cm x 25cm
Năm 4 Thu hoạch xong 35kg Rìa tán cây 30cm x 25cm
Năm 5 Thu hoạch xong 45kg Rìa tán cây 30cm x 25cm
b. Phân hóa há»c:
TrÆ°á»›c khi bón phân hóa há»c nên phân tÃch mẫu đất để quyết định lượng và loại phân phù hợp, đáp ứng đủ yêu cầu dinh dưỡng của cây... Äất có Ä‘á»™ phì nhiêu trung bình có thể bón theo tá»· lệ 2.2.1 trong thá»i gian xây dá»±ng cÆ¡ bản. Tá»· lệ 2.3.3 + LÆ°u huỳnh (S), ở thá»i kỳ cho trái. Ở vùng đất phù sa nhiá»u mùn bả hữu cÆ¡ có Ä‘á»™ pH thấp phải bón nhiá»u Lân và Vôi, đất cát xám, đất gò đồi ở miá»n Äông cần nhiá»u Kali và Äạm.
- Bón phân NPK 16.16.8 (Tá»· lệ 2.2.1) trong thá»i kỳ xây dá»±ng cÆ¡ bản. ÄÆ¡n vị tÃnh: Gram
Lần bón: Thứ 1 Thứ 2 Thứ 3 Thứ 4
Năm 1: 40 60 80 100
Năm 2: 120 140 160 180
- Bón phân tá»· lệ 2.3.3 có thể sá» dụng 100Kg NPK 20.20 15.13 S + 60 kg Super lân + 30Kg K2SO4 liá»u lượng. ÄÆ¡n vị tÃnh: Gram. Lần bón TrÆ°á»›c khi ra hoa/ Äáºu trái được 30 ngà y/ Äáºu trái sau 75 ngà y/ Thu hoạch xong:
Năm 3: 250 150 150 300
Năm 4: 350 200 200 400
Năm 5: 450 250 250 500
* Lưu ý:
+ Bón nhiá»u Lân và Äạm và o cuối thá»i kỳ cây nuôi trái.
+ Bón phân hóa há»c kết hợp vá»›i phân chuồng ở những giai Ä‘oạn tÆ°Æ¡ng ứng.
+ Quan tâm bổ sung cho cây, các loại phân trung lượng, vi lượng, bằng các chế phẩm có bán trên trị trÆ°á»ng để giúp cây nháºn được đầy đủ chất dinh dưỡng, nên kết hợp vá»›i những đợt xịt thuốc sâu rầy để cung cấp phân nuôi cây.
- Bón phân cho cây trÆ°á»›c khi ra hoa cần dá»±a và o kinh nghiệm xá» lý ra hoa và các dá»± báo vá» thị trÆ°á»ng ở thá»i kỳ thu hoạch.
6. PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH GÂY HẠI:
A. Bệnh hại:
1. BỆNH THá»I NHỦN:
Cây con ở vÆ°á»n Æ°Æ¡m có Ä‘á»™ ẩm cao, quá ráºm rạp dá»… bị bệnh và bệnh lây lan rất nhanh. Bệnh có thể do nấm Rizoctonia solani, Sclerotium, Pythium gây nên.
- Trên thân gốc và bá» mặt váºt liệu nuôi cây có nhiá»u hạch nấm tròn to, nhá» dầy đặc và lây lan nhanh. Bệnh là m teo gốc, thân lá có Ä‘oạn tÆ°Æ¡i xanh và phần non chết gục nhÆ° bị luá»™c trong nÆ°á»›c nóng.
- Phòng bệnh:
+ SỠdụng phân oai mục.
+ Tạo thông thoáng, khô ráo và thoát nước tốt.
+ Xá» lý nguyên váºt liệu trong vÆ°á»n Æ°Æ¡m bằng các loại thuốc nhÆ° Kitazin, Rovral, Ridomyl ...
- Trị bệnh:
+ Viben C 50 BTN, Bonanza 100 DD, Score 250 EC, Tilt 250 ND.
2. BỆNH THá»I Gá»C CHẢY NHá»°A:
Bệnh xảy ra trên các vÆ°á»n mÃt quá ẩm Æ°á»›t và có nhiá»u loại sâu hại chÃch hút nhá»±a cây, gây những vết thÆ°Æ¡ng và là cÆ¡ há»™i tốt cho nấm Phytopthora xâm nháºp.
Bệnh thể hiện ở vùng gốc có nhiá»u vết loét, nÆ°á»›c dịch từ bên trong chảy rỉ ra, vá» vùng gốc bị thối từng mảng to, bá» mặt lá»›p gá»— ẩm Æ°á»›t và thâm Ä‘en. Lá và ng, rụng và cây chết. ThÆ°á»ng khi phát hiện được thì bệnh ở tình trạng nặng, khó chữa trị.
Cách phòng hữu hiệu nhất là trồng cây trên đất cao ráo, thoát nÆ°á»›c tốt. Bảo vệ các thiên địch để hạn chế máºt Ä‘á»™ sâu rầy gây hại, khi cần thiết dùng các loại thuốc hóa há»c có tÃnh chá»n lá»c để phun xịt nhÆ° Ridomyl, Aliette.
B. Sâu rầy:
1. SÂU ÄỤC THÂN, ÄỤC CÀNH:
Có tên Margronia, thà nh trùng đẻ trứng trên lá non, trái non sau đó đục và o thân cà nh. Xịt thuốc trừ sâu và o giai đoạn ra lá non, trái non như Cyperan 5 EC, 10 EC, Decis 2,5EC, Bian 40-50 EC, Basudin 50 EC.
2. RUá»’I ÄỤC TRÃI:
Do loà i dacus sp, đẻ trứng và o trái già , gây thối nhÅ©n trái. Dùng chất dẫn dụ sinh há»c để diệt ruồi Ä‘á»±c. Bao bá»c trái hay xịt thuốc diệt ruồi nhÆ° trebon 10 Nd, decis 25 ec...
3. SÂU ÄỤC TRÃI:
Gây hại nặng trên mÃt là m giảm chất lượng và sản lượng. ThÆ°á»ng ở các phần tiếp giáp các trái hay giữa trái tiếp giáp vá»›i thân, bị gây hại nặng nhất.Trái có thể bị hÆ° há»ng hay bị rụng sá»›m.
Không nên dùng biện pháp xá» lý thuốc hóa há»c mà dùng biện pháp sinh há»c để phòng trừ sá»± gây hại hay bao trái và o cuối giai Ä‘oạn trái rụng sinh lý.
4. NGÀI ÄỤC TRÃI:
Có nhiá»u loà i gây hại khác nhau, chúng chÃch hút và o ban đêm ở giai Ä‘oạn trái chÃn. Cách phòng trị giống nhÆ° sâu đục trái.
5. RẦY, RỆP...
Có rất nhiá»u loà i gây hại trên mÃt, chúng chÃch hút nhá»±a lá non, Ä‘á»t non, trái là m lá quăn queo, cây cháºm lá»›n, trái dị hình và kèm theo là nấm đốm bồ hóng tấn công là m giảm khả năng quang hợp của cây và trái không đẹp. Khi trồng ở nÆ¡i cao ráo thÆ°á»ng bị rệp sáp tấn công ở phần gốc và rá»…. Dùng các loại thuốc hóa há»c sau đây để trị rầy rệp khi Ä‘iá»u tra có máºt số cao: Bassan 50 EC, Supracide 40 EC, Basudin 50 ec...
Äể bảo vệ tốt cây trồng nên áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại tổng hợp IPM+Thiết láºp hệ thống canh tác hữu hiệu thÆ°á»ng xuyên. Dùng biện pháp sinh há»c tăng cÆ°á»ng thiên dịch, hạn chế dịch hại do sâu bệnh. Sá» dụng thuốc hóa há»c khi cần thiết.
Xây dá»±ng hệ thống dá»± báo sâu bệnh, thiên dịch, những Ä‘iá»u kiện tá»± nhiên để có thể định hÆ°á»›ng phù hợp tình hình sản xuất thá»±c tế.
So vá»›i các loại cây ăn trái khác MÃt nghệ cao sản là cây dá»… trồng, chịu hạn rất tốt, Ãt công chăm sóc, áp dụng quản lý dịch hại bằng phÆ°Æ¡ng pháp IPM tốt có thể không cần sá» dụng thuốc Bảo vệ thá»±c váºt, cho có năng suất cao, chất lượng ngon, thÃch hợp ăn tÆ°Æ¡i, chế biến và là m thức căn cung cấp cho ngà nh chăn nuôi, thủy sản, sau cùng là thu được khối lượng gá»— lá»›n và quý có giá trị kinh tế cao. Công nhân chăm sóc trá»±c tiếp không bị tổn hại do nhiá»…m Ä‘á»™c, ngÆ°á»i tiêu dùng không phải sợ bị ngá»™ Ä‘á»™c do thuốc Bảo vệ thá»±c váºt tồn dÆ° trong các sản phẩm.
MÃt là giống cây ăn trái duy nhất có thể đóng vai trò cây rừng Ä‘em lại hiệu quả kinh tế cao và lâu dà i.
Ths. Bùi Thanh Liêm
Trưởng phòng Kinh tế Huyện Chợ Lách - Bến Tre
|